„Ostatni ordynat przeworski” – wykład Małgorzaty Wołoszyn (finisaż wystawy jubileuszowej)

29 czerwca odbył się finisaż wystawy jubileuszowej „Historia nie/oczywista. 200 lat Muzeum Książąt Lubomirskich”. W ramach programu kończącego naszą wystawę miał miejsce wykład pani Małgorzaty Wołoszyn poświęcony Andrzejowi Lubomirskiemu – ostatniemu ordynatowi przeworskiemu i kuratorowi literackiemu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

*****

Andrzej Lubomirski – doktor prawa, działacz polityczny i gospodarczy, trzeci i ostatni ordynat przeworski.

Od 1891 r. pełnił funkcję konserwatora zabytków sztuki Galicji. W 1898 r. został posłem na Sejm Galicyjski, a dziewięć lat później – posłem do parlamentu wiedeńskiego. Książę Andrzej Lubomirski był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku, zajmującym się zagadnieniami gospodarczymi.

Zarządzana przez niego ordynacja przeworska była w okresie autonomii galicyjskiej i II Rzeczpospolitej jednym z najlepszych majątków na ziemiach polskich. Jako polityk, zabiegał o koncesje i wsparcie finansowe dla fabryk w Galicji, a także rozwój kolei. Znakomicie wykształcony i przygotowany do prowadzenia działalności gospodarczej, pozostaje do dziś jedną z najważniejszych postaci polskiego biznesu przełomu XIX i XX wieku.

Od 1882 r. do końca okresu zaborów i całe dwudziestolecie międzywojenne pełnił funkcję kuratora literackiego Zakład Narodowy im. Ossolińskich, którym zarządzał. Piastując tę godność, wspierał działalność instytucji na polu wydawniczym, dbał również o pomnażanie zbiorów. W okresie II wojny światowej nieoficjalnie pełnił tę funkcję nadal, troszcząc się o sprawy Zakładu. W 1943 r. konspiracyjnie powołał na stanowisko dyrektora instytucji kustosza prof. Mieczysława Gębarowicza. Po zakończeniu działań wojennych wyemigrował do Brazylii. W 2024 roku szczątki Andrzeja Lubomirskiego zostały sprowadzone do Polski, a 20 stycznia odbył się uroczysty pogrzeb w Przeworsku.

Małgorzata Wołoszyn – historyczka, muzealniczka, kustosz w Muzeum w Przeworsku Zespół Pałacowo-Parkowy, autorka licznych publikacji dotyczących historii Przeworska.