Division of Numismatic and Historical Memorabilia

The Numismatic and Historical Memorabilia Division of the Museum is one of the richest institutions of its kind in the country. It collects not only the numismatics and seals mentioned in the name, but also medals and phaleristic objects, i.e. decorations and orders. The division's holdings are made up of the following collections:

Polish coins

The collection perfectly reflects the history of Polish coinage. It comprises over 16,500 items. They range from the oldest Polish coins from the early Middle Ages to the most recent coins minted for circulation and collection. The most valuable coins come from the former collections of the Museum of the Lubomirski Princes - ducats, thalers and donations (pol. donatywa) of the Jagiellonian and Electoral Kings (recovered after 1944). A separate group is formed by the collections of numismatic items donated to the Ossolineum by Stanislaw Garczynski in 2002-2003 (over 3,000 pieces) and by Jan Nowak-Jeziorski in 2004 (about 750 coins and banknotes).

Denar Mieszka (II) Bolesławica, ok. 1014-1020, Wielkopolska. Skarb z Lubrańca. Nr inw. C 8760_rewers

Denar Mieszka (II) Bolesławica, ok. 1014-1020, Wielkopolska. Skarb z Lubrańca. Nr inw. C 8760_awers

Litwa, Zygmunt II August (1548–1572), złoty polski (30 groszy; półkopek) 1564, men. Wilno lub Tykocin

Śląsk, Księstwo Głogowskie, Henryk III Głogowski (1273/4–1309), kwartnik b.d. [1292–1309], men. Szprotawa

Polska, Bolesław Chrobry (992–1025), denar PRINCES POLONIE

Polska, Zygmunt I (1506–1548), dukat koronny 1528, mennica Kraków

Skarb „tysiąclecia” odkryty w 2000 roku przy ulicy Kazimierza Wielkiego we Wrocławiu, składający się z ok. 100 tys. denarów jagiellońskich z XV wieku

Foreign coins

The collection comprises more than 10,500 inventory units. The largest group is made up of German coins (over 4,600 pieces) from the early Middle Ages to the 20th century. The collection also includes Russian, Austrian, Czech, Hungarian, French, Italian, Swedish, Dutch and, to a lesser extent, other European coins. Other continents are also represented: Asia, South America and North America. Most of the coins date from the 18th to the 20th century. The collection also includes valuable treasures of medieval coins from the denarius and penny periods, as well as 17th-century szelags and kreutzers.

Francja, Filip IV Piękny (1285-1314), agnel d'or [1311], rewers

Francja, Filip IV Piękny (1285-1314), agnel d'or [1311], awers

Niemcy, Arcybiskupstwo Moguncji, Anzelm Kazimierz (1629–1647), dwudukat 1646, mennica Moguncja, rewers

Niemcy, Arcybiskupstwo Moguncji, Anzelm Kazimierz (1629–1647), dwudukat 1646, mennica Moguncja, awers

Rosja, Katarzyna II (1762-1796), 10 rubli 1767. Nr inw. C 3789_rewers

Rosja, Katarzyna II (1762-1796), 10 rubli 1767. Nr inw. C 3789_awers

Czechy, Jan luksemburski (1310–1346), grosz praski [1311–1327], mennica Kutná Hora

Prusy Krzyżackie, fenig brakteatowy Tarcza z krzyżem I [ok. 1307/8–1317/18]

Antique coins

The collection of ancient coins had two great founders. Henryk Lubomirski donated almost 2,000 pieces in 1828. A year later, Ignacy Adam Count Krasicki donated almost 1,000 pieces. The rest of the history, well identified by provenance research, includes more than 120 different acquisitions, including donations and finds from eastern Galicia. Despite a decline of about 8 per cent in 1944-45, the collection now numbers 6,500 pieces, more than in Lviv. More than three-quarters of these are Roman coins, with the remainder made up of Greek coins, Roman provinces, eastern kingdoms, Celtic and barbarian coins, and ancient numismatics. Acquisitions in 2014-2022 enriched the collection with valuable barbarian imitations of Roman coins, gold and gilded. Almost half of the ancient coins have already been published in catalogues. It is worth consulting the list of publications, which includes a text on deciphering the meaning of the graffiti with a Gothic name on the aureus of Postumus from the third century after Christ.

CELTOWIE. Jedna ósma statera z terytorium plemiennego Bojów w dzisiejszych Czechach, horyzont A2 (La Tène C1, ok. 260-180 przed Chr.), seria II:01 – typ głowa / byk, wariant 3 (wg: Militký Jiří, Keltské mincovnictví ve 3. A 2. století před Kristem v Čechách, Praha 2018), 1,006 g, 9,0/8,9 mm, oś 2h, nr inw. B 5651

CELTOWIE. Jedna ósma statera z terytorium plemiennego Bojów w dzisiejszych Czechach, horyzont A2 (La Tène C1, ok. 260-180 przed Chr.), seria II:01 – typ głowa / byk, wariant 3 (wg: Militký Jiří, Keltské mincovnictví ve 3. A 2. století před Kristem v Čechách, Praha 2018), 1,006 g, 9,0/8,9 mm, oś 2h, nr inw. B 5651

CESARSTWO RZYMSKIE. Aureus, mennica w Rzymie, Hadrian, śr. 20 mm, ciężar 7,04 g, sygn. B 5585

CESARSTWO RZYMSKIE. Aureus, mennica w Rzymie, Hadrian, śr. 20 mm, ciężar 7,04 g, sygn. B 5585

REPUBLIKA RZYMSKA. Aureus, mennica w Rzymie, 43 r. przed Chr., emitenci L. Cestius, C. Norbanus (pretorzy), śr. 19,1 mm, ciężar 8,10 g, nr inw. B 5569. Ślad po sygnaturze lwowskiej na awersie po prawej

REPUBLIKA RZYMSKA. Aureus, mennica w Rzymie, 43 r. przed Chr., emitenci L. Cestius, C. Norbanus (pretorzy), śr. 19,1 mm, ciężar 8,10 g, nr inw. B 5569. Ślad po sygnaturze lwowskiej na awersie po prawej

BARBARICUM. Naśladownictwo rzymskiego aureusa (najpewniej cesarza Heliogabala) z III w. n.e., z kręgu gockiego lub sarmackiego

BARBARICUM. Naśladownictwo rzymskiego aureusa (najpewniej cesarza Heliogabala) z III w. n.e., z kręgu gockiego lub sarmackiego

GRECJA. Brąz, mennica autonomiczna w Antiochii (Syria pod panowaniem rzymskim za rządów Nerona), 59-60 r. po Chr., śr. 15,6 mm, ciężar 4,07 g, nr inw. A 119. Monetę udało się zidentyfikować w spisie monet z kolekcji stratynskiej z 1818 roku i spisie daru fundacyjnego dla Ossolineum z 1829 roku, sporządzonego przez samego darczyńcę

GRECJA. Brąz, mennica autonomiczna w Antiochii (Syria pod panowaniem rzymskim za rządów Nerona), 59-60 r. po Chr., śr. 15,6 mm, ciężar 4,07 g, nr inw. A 119. Monetę udało się zidentyfikować w spisie monet z kolekcji stratynskiej z 1818 roku i spisie daru fundacyjnego dla Ossolineum z 1829 roku, sporządzonego przez samego darczyńcę

Polish banknotes

The collection comprises more than 4,350 items. The collection includes issues from the earliest banknotes from 1794 to 1866, including a treasury ticket of the Kościuszko Uprising issued on 8 June 1794, banknotes in mark currency from 1916 to 1923, banknotes in zloty currency from 1919 to 1941, and banknotes of the National Bank of Poland issued after 1944. A valuable group is made up of replacement vouchers from cities all over Poland and various types of securities.

Polska, Księstwo Warszawskie, bilet kasowy 2 talary 1.12.1810, seria B 35769

Polska, Powstanie Styczniowe, wzór papieru do druku 25 złotych (moneta narodowa polska)

Polska, Powstanie Styczniowe, 5% Pożyczka Ogólna Narodowa Polska na 100 złotych polskich 1863, seria A, nr 65778, wszystkie kupony

Polska, Insurekcja Kościuszkowska 1794, bilet skarbowy (banknot papierowy) 100 złotych 8.06.1794, seria A 10689

Foreign banknotes

The collection consists of over 2,900 holdings. The majority of these are German and Russian issues from the 20th century, with smaller groups including Austrian, Hungarian, French, Romanian, Italian and Czech issues. A few pieces are from other European countries. A large group of replacement vouchers from Germany, Russia and Ukraine stands out.

Austria, Austro-Hungarian Bank, 2 korony 1.03.1917, seria 1331, numeracja 396515

Austria, Austro-Hungarian Bank, 2 korony 1.03.1917, seria 1331, numeracja 396515

Austria, Austro-Hungarian Bank, 10.000 koron 1918, seria 1703, numeracja 34621

Austria, Austro-Hungarian Bank, 10.000 koron 1918, seria 1703, numeracja 34621

Ukraina, Державний Кредитовий Білет, 100 karbowańców 1918, seria АБ, numeracja 184123

Ukraina, Державний Кредитовий Білет, 100 karbowańców 1918, seria АБ, numeracja 184123

Medaillons

The collection consists of more than 7,400 items, including old Polish medals (mainly those of the Jagiellonian and Vasa dynasties), a large collection of patriotic medals from the 19th and 20th centuries, minted to commemorate important national events and anniversaries, an interesting collection of various works by medallists from the interwar period, and contemporary medals by Polish and foreign authors.

Medal jednostronny Zygmunta I Starego, medalier nieokreślony, Polska, 1527. Nr inw. G 40

Medal Jana III Sobieskiego z okazji zwycięstwa pod Wiedniem, 1683, Jan Höhn Młodszy, 1683, złoto (?), odlew, sygn. G 1620

Medal Jana III Sobieskiego z okazji zwycięstwa pod Wiedniem, 1683, Jan Höhn Młodszy, 1683, złoto (?), odlew, sygn. G 1620

Medal Zygmunta Augusta z okazji objęcia rządów, 1548, Dominik z Wenecji, poł. XVI w., złoto, odlew, sygn. G 1611

Medal Zygmunta Augusta z okazji objęcia rządów, 1548, Dominik z Wenecji, poł. XVI w., złoto, odlew, sygn. G 1611

Seals

The largest collection in the Division. It consists of more than 72,000 items. Within the collection there are 13 groups - collections: seal presses and stamps, seal impressions in wax, lacquer and on paper with wax backing, seal impressions in the form of printed or dry embossed stickers, ink stamp impressions, papal bulls, plaster and metal seal casts, synthetic resin seal casts, graphite seal impressions, unique seal barthnotypes, photocopies of seals and photocopies of seal drawings. The oldest objects date from the 13th century, the most recent from the 20th century (up to 1976) and represent European countries: Poland, Germany, Austria, Ukraine and (to a lesser extent) Middle Eastern countries such as Turkey. Valuable collections include the legacy of Professor Marian Gumowski, a collector and scholar (casts of stamps, impressions and ink prints), and the collection of the former Schaffgotsch Library in Cieplice-Zdrój, which includes the collection of the Prussian officer Hermann Keck von Schwarzbach and the collection of the eminent engravers from Cieplice, Carl Hensel and Friedrich Wilhelm Siebanhaar.

Tłok pieczęci sygnetowej Jana Olbrachta

Bartynotyp (reprodukcja) pieczęci księcia Mieszka III Starego z lat 70. XII wieku

Odcisk woskowy pieczęci mniejszej królowej Jadwigi z 1387 roku

Phaleristic objectst

The collection currently comprises more than 6,020 inventory units and is very diverse, including: orders and decorations, mostly with award documents, commemorative and award badges, as well as military and civilian insignia and emblems. The most interesting groups of objects in the collection are undoubtedly: a rich collection of badges and insignia of the Polish Legions from 1914-1917, a unique collection of commemorative badges connected with the Polish-Ukrainian War of 1918-1919, a collection of regimental badges of the Polish Army from the interwar period and a rich collection of Polish military eagles from 1912-1950, as well as a rich collection of Polish orders and decorations from 1945-2000. It is also worth mentioning a small set of patriotic jewellery from the period of national mourning and the January Uprising, as well as an interesting collection of badges and emblems of the Polish-American community from the period 1919-1990.

Oznaka pamiątkowa „Obrońcom Kresów Wschodnich”, zwana Orlęta, po 1920 rok

Orzeł Armii Ochotniczej z 1920 roku

Order św. Stanisława IV kl. z okresu Królestwa Kongresowego 1815 - 1830 r., rewers

Order św. Stanisława IV kl. z okresu Królestwa Kongresowego 1815 - 1830 r., awers

Krzyż Rokitniański, odznaka pamiątkowa uczestników słynnej szarży 2 szwadronu ułanów Legionów Polskich na rosyjskie okopy pod wsią Rokitna 13 czerwca 1915 r., odznaka z 1917 r.

The numismatic collection of Stanisław Garczyński

The collection was donated to the Ossolineum in 2002 by the engineer Stanislaw Garczynski, a professional numismatist from Lviv who now lives in Texas. It contains over 3,000 numismatic items (coins, medals, banknotes), as well as numismatic magazines, philatelic objects, copies of documents and photographs illustrating the fascinating history of the collection. A selection of the most interesting items from this collection was presented in the exhibition The Stanisław Garczyński Collection. A Gift to the Ossolineum.

Prusy Królewskie, Zygmunt II August, trojak 1557, mennica Gdańsk

Prusy Królewskie, Zygmunt II August, trojak 1557, mennica Gdańsk

Niemcy, Saksonia, denar krzyżowy typu I, 2. połowa X wieku

Niemcy, Saksonia, denar krzyżowy typu I, 2. połowa X wieku

Asygnata gminy miasta Lwowa z 1915 roku o nominale 100 koron, banknot z donacji Stanisława Garczyńskiego dla Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu

Asygnata gminy miasta Lwowa z 1915 roku o nominale 100 koron, banknot z donacji Stanisława Garczyńskiego dla Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu

The numismatic collection of Jadwiga and Jan Nowak-Jeziorański

The donation was made to the Ossolineum in the autumn of 2004. The collection consists of a set of 563 Polish coins, 35 foreign coins, 11 old Polish medals and a set of 163 Polish banknotes, securities and replacement vouchers.

Polska, Wolne Miasto Kraków, 1 złoty 1835, mennica Wiedeń

Polska, Wolne Miasto Kraków, 1 złoty 1835, mennica Wiedeń

Polska, Władysław II Wygnaniec, denar bez daty [1138–1146], mennica Kraków

Polska, Władysław II Wygnaniec, denar bez daty [1138–1146], mennica Kraków

Polska, Bolesław IV Kędzierzawy(1146–1173) , denar bez daty [1157–1166], mennica Kraków

Polska, Bolesław IV Kędzierzawy(1146–1173) , denar bez daty [1157–1166], mennica Kraków

Miscellanea

A collection indirectly related to numismatics, consisting of various types of food vouchers and cards, replacement money, contribution bricks, weights, paper knives and the like.